Vormgeving van gewichten en hun materialen.


Er zijn vele vormen en verschillende materialen gebruikt voor het vervaardigen van gewichten.

Lood; De oudste bekende gewichten zijn voornamelijk van lood gemaakt. Lood is namelijk makkelijk te smelten en in een vorm te gieten en het aanbrengen van merken gaat gemakkelijk. Lood heeft tijdens het gebruik wel de neiging om op te krullen daar het materiaal meegaand is. Slijtage is dan ook niet uitgesloten. Lood werd dan ook vooral dor de "gewone man" gebruikt voor het wegen op een evenaar. Vanaf 1820 zijn gewichten die geheel van lood zijn gemaakt, in Nederland verboden.

IJzer; dit materiaal komt voor in combinatie met lood: een ijzeren romp en een kruk (handvat) die met lood is gezekerd in de romp. Bovendien kan het aangebrachte lood worden gebruikt voor het afslaan van ijkmerken of justeren (op gewicht brengen) van het voorwerp.

Koper, brons, messing, latoenkoper;
dit is zijn veel duurdere materialen dan lood en ijzer, het is wel slijtvaster en veel beter bestandtegen corrosie (roest) dan ijzer. Koper (roodkoper) is een vrij "zacht" materiaal zodat het werd gelegeerd met tin (= brons) en later koper met zink (= messing). Latoenkoper is dun koperblad, om een voorwerp aangebracht dat meestal van lood is vervaardigd.

Zink; in tijden dat koper schaars was werd zink als vervangingsmateriaal gebruikt. In Nederland werd dat alleen gedaan tijdens de oorlogsperiode 1942-1945.

Aluminium;
de zogenaamde milligramgewichten worden bijna altijd van aluminium gemaakt. Aluminium heeft een lage soortelijke massa zodat de milligramgewichtjes nog enigszins body hebben.

Goud en Platina; voor gebruik in laboratoria waar met bijtende stoffen wordt gewerkt, is het gebruik van messing en aluminium gewichten niet an te raden. De messing gewichten van 1 gram en groter zijn daarom beschermd door een aangebracht dun laagje ander materiaal (vernikkeld, verguld en soms zelfs geplatineerd), de gewichtjes van 50 tot 1000 milligram kunnen van goud en platina zijn gemaakt.

Roestvaststaal; (ook wel RVS of roestvrijstaal genoemd) dit is een modern materiaal waaruit voornamelijk gewichten van het internationale model worden vervaardigd.

Steen; dit materiaal is in Nederland weinig gebruikt. Het gaat dan veelal om de grotere gewichten vervaardigd uit veldkeien of uit gekapt zandsteen. In de steen werd een gat geboord waarin met lood een ijzeren ring werd bevestigd. Het lood bood plaats aan het opschrift en ijkmerken. Vanaf 1820 is het gebruik van stenen gewichten in Nederland officieel niet meer toegestaan.
 

loodkopgewicht  IJzeren gewichten met lodenkraag z.g.n. loodkopgewicht periode tot circa 1900.
 

 kegelvormig ijzeren gewicht IJzeren kegelvormige gewichten periode 1870-1980.
 

ijzeren blokgewicht Nederlands model IJzeren blokgewichten van Nederlands model periode 1941-1980.
 

ijzeren blokgewicht internationaal model IJzeren blokgewichten van het Internationale model periode vanaf 1967.
 

bomgewicht IJzeren bomgewichten in Nederland zeldzaam periode 1870-1912.

      Voormetriek sluit- pijl- huisjesgewicht van brons of messing
                                                  periode late middeleeuwen circa 1250 tot 1819.

Metriek sluit- pijl- huisjesgewicht van brons of messing periode tot 1820-1910.
 

zeshoekig Frans metriek gewicht  Messing zeshoekige metrieke gewichten uit de Franse tijd periode 1812-1820.
 

staafvormige gewichten � la Prieur Messing staafvormige metrieke gewichten uit de Franse tijd periode 1800 tot net na 1820.


  Voor-metrieke bronzen- messing krukgewichten periode einde 16e eeuw tot en met 1819.
 

  Voor-metriek, metriek gemaakt en metrieke bronzen - messing krukgewichten periode 1820 - 1980.
 

medicinaal pond  Messing halve bolvorm (medicinaal pond) periode 1820-1871.


  Bronzen- messing blokgewichten periode circa 1600 -1819.
 

graangewichten, korenschaalgewichten  Messing graangewichten behorend bij een korenschaal, periode tot circa 1900.
 

knopgewichten  Messing of zinken knopgewichten periode 1820-1980.
 

bakkerijgewichten  Messing bakkerijgewichten periode 1948 tot circa 1980.
 

gewichten van het internationale model  Messing- ijzeren of RVS gewichten van het internationale model, periode 1967 - heden.
 

fracties Messing-  aluminium- gouden- of paltina fracties: greinen, azen, karaat, milligram, periode tot heden.
 

engelsen Messing "Engelsen"  vierkante plaatjes voor goud en zilverweging, periode eind 16e eeuw - 1820.
 

  Messing of loden muntgewichten, voor het nawegen van munten, periode 13e eeuw begin 19e eeuw.
 

  Messing medicinale gewichten (apothekersgewichten) in tekenvorm, periode voor 1820.
 

karaatgewicht Messing karaatgewichten voor het afwegen van edelstenen, periode tot circa 1980.

Stenen gewicht met metalen ring, periode tot 1820.

Klik hier voor: Opschriften gewichten