Krukgewichten 4 MARK # deze pagina toont 1 gewicht.

051


Krukgewicht 4 MARC (2 pond) voormetriek, fijne weging

Voor meer en grotere foto's klik op het gewicht  ►  ►  ►  ►  ►

Aantal ijken: 13
Op de schouder van het gewicht staat aan één kant van het krukgewicht de Franse ofwel Trooise lelie, die geeft aan dat we te maken hebben met een Troois gewicht ten behoeve van goud- en zilverweging, gevolgd door het
particuliere merk van ijk- en justeermeester- generaal Jacob l’Admiral en de gekalligrafeerde jaarletter K die staat voor het jaar van goedkeuring 1769. Aan de andere kant van de schouder staat 4 MARC

> Op de romp zijn negen gegroefde ringen aangebracht en de jaarletters
   M-1771, N-1772, O-1773, S-1777, U-1779  gevolgd door IJk-en justeermeester
   Generaal, S.G. Nagel waarna de jaarletterreeks zich vervolgd met O-1798,
   Q-1800, S-1802, X-1806, A-1809, C-1811, F-1814. Na de jaarletter F-1814 is
   een justering aangebracht.
> In het grondvlak zijn twee justeringen aangebracht.

IJk- en justeermeester(s)
1. Jacob l’Admiral
Op 10-03-1745 door de Staten van Holland benoemd tot ijk- en justeermeester-generaal van het Troois gewicht over het gehele gewest Holland en West-Friesland. Na zijn aanstelling wendde hij zich tot de Staten-Generaal met het verzoek zijn salaris te willen vaststellen. Bij resolutie van 15-05-1747 werd bepaald dat het salaris dat hij in rekening mocht brengen gelijk zou zijn aan het salaris dat bij resolutie van 21-12-1706 was vastgesteld voor zijn voorganger Abraham Groengraft.

Alleen Jacob l’Admiral kreeg, om meer eenheid te waarborgen, op 01-05-1750 van de Staten-Generaal bovendien nog de aanstelling tot “Ykmeester of Justeermeester-Generaal van de kleine Yk- of Troische Gewigten over de Geheele Unie” c.q. de Zeven Provinciën. Hij had het recht om alle zilversmeden in de Zeven Provinciën te bezoeken en de balansschalen en gewichten te controleren en te ijken. Voor hem oefenden de ijk- en justeermeesters-generaal hun functie uitsluitend in Holland en West-Friesland uit.
Jacob l’Admiral ondervond buiten Holland bij de uitoefening van zijn ambt echter weinig medewerking, dat was de reden waarom zijn opvolgers niet meer over de gehele Unie werden aangesteld maar hun functie weer uitsluitend in Holland en West-Friesland uitoefenden.

Op 01-05-1750 werd door de Staten-Generaal ook zijn instructie vastgesteld, die tevens de definitieve bepaling van zijn salaris inhield en waarin werd vastgesteld dat de herijkperiode voor de Trooise gewichten op 3 jaar werd gesteld. Jacob l’Admiral was gedurende de periode 10-03-1745 tot 03-12-1755 ook stadsijkmeester van het Amsterdamse ijzeren gewicht, de oliematen en de gepegelde kannen.

Jacob l’Admiral voerde verschillende merken.
Het eerste ijkmerk van J. l’Admiral, gebruikt vanaf 10-03-1745 tot ruim na 1750
Het eerste ijkmerk van Jacob l’Admiral is, in hoog reliëf, de leeuw uit het wapen van het graafschap Holland; een ongekroonde, naar links klimmende leeuw, met een naar buiten gekrulde staart, zonder zwaard en pijlenbundel, zonder de initialen ILA, in een nagenoeg rond stempelveld.
Hij gebruikte, zoals blijkt uit meerdere van l’Admiral bekende engelsen, dat eerste ijkmerk vanaf zijn benoeming op
10-03-1745, zowel vóór 1750, in 1750 maar ook nog na 01-05-1750, toen hij het Generaliteits-ijkmerk ging gebruiken.
Dit ijkmerk komt, voor zover mij tot nu toe bekend, voor op door l’Admiral vervaardigde engelsen, terwijl het ook is aangetroffen op een gewicht van 3 engels met de jaarletter P 1749 en het makermerk van Paulus Dorsman.

Er wordt wel geopperd dat het merk met de leeuw in een nagenoeg rond stempelveld het ijkmerk is dat, voordat l’Admiral op 10-03-1745 door de Staten van Holland werd benoemd, door Abraham Groengraft werd gebruikt bij het stempelen van engelsen en soms ook van muntgewichten.

Bron: Jacob l’Admiral
www.goudenzilverweging.nl

2. S.G. Nagel
Geboren 1748, Overleden 28-11-1814
In functie 1781-1797 (ad interim), 1797-1814

Aanstellingen
Gedurende de periode 1781 -1797 stadsijker van het Trooise gewicht te Amsterdam. S.G. Nagel was assistent van Pieter Jacob le Cointe en werd na het overlijden van le Cointe op 09-09-1781 van 1781-1797 ijk- en justeermeester-generaal ad interim over het gehele gewest Holland en West-Friesland. Dat hield in dat hij tijdens zijn interim-periode (1781-1797) uitsluitend datgene ijkte wat hem ter examinatie werd aangeboden, waarbij hij het ijkmerk van zijn voorganger Pieter Jacob le Cointe gebruikte. Op 27-09-1797 bij decreet van het Provinciaal Bestuur van Holland te Amsterdam benoemd tot ijk- en justeermeester-generaal van het Troois gewicht over het gehele gewest Holland en West-Friesland. Op 10-01-1810 werd S.G. Nagel “volgens aanschrijving van den Heer Landdrost in dato 24 Januari 1810” als ijk- en justeermeester-generaal ontslagen.
Hij werd op 19-03-1814 door de Commissaris-Generaal tot de Financiën provisioneel weer aangesteld. S.G. Nagel oefende de functie van ijk- en justeermeester-generaal van het Troois gewicht uit totdat hij op 28-11-1814 overleed.

Bron: S.G. Nagel
www.goudenzilverweging.nl
Foto's J.C.R. Salm
 

8 afbeeldingen