104


Zeldzaam knopgewicht 1 KILOGRAM periode 1820-1870  gewone weging
 

Voor meer en grotere foto's klik op de foto  ►  ►  ►  ►  ►

Aantal ijken: 24
Op de schouder van het gewicht wordt de massa aangegeven met 1 KILLO GRAM * 
gevolgd door het merk van de arrondissementsijker J.C. Roukens en de jaarletters:
A-1820, D-1823, E-1824, F-1825, G-1826, H-1827, I-1828, K-1829 op de knop van het gewicht staat de jaarletter L-1830 afgeslagen. Op het lichaam van het gewicht staan de jaarletters M-1831, N-1832, O-1833, P-1834, Q-1835, R-1836, S-1837, T-1838, T-1838
U-1839, V-1840, W-1841, W-1841, X-1842, Y-1843, Z-1844, a-1845.

Het gewicht is nadat het in 1820 is geijkt vanaf 1823 ononderbroken geijkt tot en met 1845. Omdat het gewicht jaarlijks geijkt is moet dit wel een belangrijk gewicht zijn. Opgemerkt de jaarletters T-1838 en de W-1841 zijn twee keer afgeslagen waardoor het aantal ijkletters op het gewicht op 26 komt.

Bijzonder
Dit gewicht is een zogenaamd “cased” gewicht dat wil zeggen dat de massa van het gewicht is omhuld, in dit geval met messing. De inhoud is van lood. Aan de onderzijde is het loden gedeelte afgedekt met een messing plaat. Op voorhand kunnen we zeggen dat Nederlandse cased gewichten periode 1820 - 1870 zeer, zeer zeldzaam zijn. Dit is dan ook het tot nu toe enige bekende Nederlandse cased gewicht! De vormgeving van het gewicht doet denken aan een tafelbel. Aangezien het vermoedelijk gaat om een eenmalige aanmaak is hier dus sprake van een uniek exemplaar.
    
Extra informatie
> De gewogen massa is nadat het gewicht in 1820 voor het eerst is geijkt anno nu nog
   exact 1000 gram.
> * De fabrikant heeft (wij nemen aan) per ongeluk het woord KILO met dubbel L
    op het gewicht afgeslagen. Misschien was het nog een beetje wennen omdat in die tijd
    bijna altijd de massa voor gewichten van 1000 gram en zwaarder met NEDERLANDS   
    POND KIL werden aangeduid en sporadisch met KILOGRAM, dat werd pas voorschrift
    vanaf 1870.
>  Dit gewicht is wat de uitvoering van jaarletters betreft een typisch voorbeeld van een te
    Nijmegen geijkt gewicht, de gekalligrafeerde jaarletters A 1822 t/m R 1836 zijn zonder
    stempelveld. Vanaf de jaarletter S - 1837 zijn de jaarletters conform de vanaf die datum
    gestelde wettelijke voorschriften in een stempelveld afgeslagen.
 

Note
Van de jaarletter A van 1820 tot en met de R van 1836 zijn vele variaties bekend, omdat in de periode 1820-1836 het snijden van de stempelijzers met de jaarletters door plaatselijke stempelsnijders werd uitgevoerd. Vanaf 1837 werden er in ons land, met uitzondering van de provincie Limburg, stempelijzers gebruikt die door de Munt in Utrecht waren gesneden. Daarmee verdween de variatie in uitvoering van de jaarletters vanaf 1837 grotendeels.
 

Arrondissementsijker

 Roukens J.C.
Roukens is zeer waarschijnlijk dezelfde persoon als de Roukes die, in een ordonnantie d.d. 21-06-1817 uit Nijmegen, genoemd wordt als een van de drie stadsijkers van de maten en gewichten.
Benoemd 14-03-1820 te Nijmegen.
Geboren 1783. Overleden op 60 jarige leeftijd augustus 1843.

Foto's J.C.R. Salm
 

10 afbeeldingen