Druppelknopgewichten 10 NEDERLANDS POND KIL # deze pagina toont 2 gewichten.

222

Druppelknopgewicht 10 NEDERLANDS POND KIL

Arrondissement ijker: R.B. de Roos

Voor meer en grotere foto's klik op het gewicht ► ► ► ►

Aantal ijken: 31
h 1852, v 1865, w 1866, x 1867, z 1868, A 1869, B 1870, C 1871,
D 1872, E 1873, G 1874, H 1875, J 1876, K 1877, L 1878, M 1879,
P 1880, Q 1881, R 1882, S 1883, T 1884, U 1885, V 1886, X 1887,
Y 1888, Z 1889, a 1890, b 1891, d 1893, s 1910-1911.
Op de romp van het gewicht staat de jaaretter t van 1912-1913.

Bijzonderheden
> In de grondplaat zijn drie justeringen aangebracht.
> Het gewicht is gelijk op geijkt met de 10 POND KIL volgnr. 228.
   Beide gewichten zijn afkomstig uit de BIJBANK van DE NEDERLANDSE BANK
   (DNB), in 1865 gevestigd aan de Leuvenhaven en sinds 1905 aan
   de Boompjes 72 te Rotterdam.
> Gebruik van het gewicht; bankgewicht voor 1000 guldens (1840-1945)
(foto www.goudenzilverweging.nl)
Arrondissementsijker
> R.B. de Roos, arrondissemetsijker en handelaar in physische instrumenten
   te Arnhem. Gehuwd (1857) met Aletta Koops († 1927), dochter van Hendrik
   Gijsbert Koops (1819-1898) en Johanna Petronella Gerretsen († 1910
   te Arnhem).
> Bij besluit van 25 december No. 105 1842 heeft Z.M. tot ijker van het
   vaatwerk te Arnhem benoemd: R.B. de Roos, arrondissementsijker 'der
   maten en gewigten aldaar'. Bron: Nederlandsche Staatscourant no. 309
   vrijdag 30 december 1842. R.B de Roos, is overleden 20 november 1857.

Verkrijging en "gebruik"
> Toen de DNB ook elektronisch ging wegen en de koperen gewichten
   overbodig werden, heeft medewerker J. de Weijer zich over de gewichten
   ontfermd. J. de Weijer was in dienst bij de DNB van 25 april 1949 tot aan
   zijn pensionering 1 april 1980 en werkzaam als procuratiehouder
   (bron: jaarboekje 1951 De Nederlandsche Bank NV en almanak 1981).
> Volgens de zoon van J. de Weijer, A. de Weijer gebruikte zijn vader
   de verkregen gewichten in zijn hobbyruimte als verzwaringsgewicht bij
   het verlijmen van hout.

Geschiedenis DNB BIJBANK
> De eerste Bijbank van de Nederlandsche Bank werd in Rotterdam (op
aandringen van de Kamer van Koophandel) op 2 januari 1865 aan de
Leuvenhaven Schiedamsedijk geopend.

   In 1905 ontwierp Jan Verheul Dzn. samen met de huisarchitect van de
   Nederlandse Bank A. Salm G.Bzn. een bankgebouw van 57 meter diep met
   een smalle maar monumentale voorgevel aan Boompjes met als huisnummer 72
   (achtergevel aan de Rederijkade). De DNB verhuisde in 1907 naar dit gebouw.
   Dit "nieuwe" gebouw werd in de tweede wereldoorlog verwoest.
   Op de zelfde plek herrees tussen 1950 en 1955 een nieuw gebouw, naar
   ontwerp van de Haarlemse architect Henri Zwiers. In 2000 werd de
   DNB BIJBANK aan de Boompjes te Rotterdam definitief gesloten.

Opmerking
> Het gewicht werd voor het eerst geijkt in 1852. De tweede ijk werd 13 jaar
   later in 1865 afgeslagen, het jaar dat de BIJ BANK van de DNB haar vestiging
   in Rotterdam opende. Aannemelijk is dat na productie en keuring van het
   gewicht de verkoop enige jaren op zich liet wachten.

Fabrikant
> De fabrikant van het gewicht is vermoedelijk Becker en Buddingh te Arnhem,
   die in 1870 (het eerste jaar dat fabrikanten verplicht waren hun fabrieksmerk
   op gewichten af te slaan), een druppelknopgewicht van 5 KILOGRAM
   produceerde (zie volgnummer 225 klik hier). De knop van de 5 KILOGRAM
   is verhoudingsgewijs gelijk aan de 10 NEDERLANDSE POND KIL.
> In Arnhem was nog een gewichten fabrikant gevestigd die
   druppelknopgewichten maakte, J.F. Schierenbeck.
   Echter Schierenbeck produceerde druppelknopgewichten met een duidelijke
   andere vormgeving van de knop.

Extra info
> Gewichten geproduceerd in de periode 1820-1869 waarop als
   massa-aanduiding NPK, NP of NO door de fabrikant is aangebracht,
   zijn aanvankelijk gemaakt voorfijne weging. Dit was destijds usance,
   echter pas nadat de ijk- en justeermeester het gewicht exact had gejusteerd
   en zijn particuliere merk twee keer op het gewicht had afgeslagen, gevolgd
   door de dan geldende jaarletter was het gewicht officieel voor fijne weging
   geschikt. Een uitzondering hierop zijn de omgekeerd taps toelopende metrieke
   krukgewichten waarop NO is afgeslagen, dat gebeurde vanwege ruimtegebrek
   op het gewicht.
   Boven omschreven gewicht is als zodanig dus wel door de fabrikant voor
   fijne weging gemaakt gezien het opschrift NPK (hetgeen ook klopt daar het
   gebruikt is bij de DNB. Echter ijk- en justeermeester meester R.B. de Roos
   heeft niet tweemaal zijn particuliere merk afgeslagen derhalve is het niet geijkt
   voor de fijne weging.
> Een knopgewicht met een massa van 10 NEDERLANDS POND KIL komt in
   de IJkwet van 21-08-1816 (Staatsblad 34) en in het Koninklijk Besluit no. 37
   van 08-06-1819 officieel niet voor.
   Toch zijn er wel (zoals u ziet) metriek geijkte knopgewichten met een massa
   groter dan 5 NEDERLANDS POND KIL bekend, ze zijn echter uiterst zeldzaam!

228

Druppelknopgewicht 10 NEDERLANDS POND KIL

Arrondissement ijker: R.B. de Roos ► ► ► ►