Druppelknopgewichten 10 NEDERLANDS POND KIL # deze pagina toont 1 gewicht.
Druppelknopgewicht 10 NEDERLANDS POND KIL
Arrondissement ijker: R.B. de Roos ► ► ► ►
Aantal ijken: 31
Op de schouder van het gewicht staan afgeslagen de jaar letters h 1852, v 1865, w 1866, x 1867, z 1868, A 1869, B 1870, C 1871, D 1872, E 1873, G 1874,
H 1875, J 1876, K 1877, L 1878, M 1879, P 1880, Q 1881, R 1882, S 1883, T 1884, U 1885, V 1886, X 1887, Y 1888, Z 1889, a 1890, b 1891, d 1893, s 1910-1911.
Op de romp van het gewicht staat de jaaretter t van 1912-1913.
Bijzonderheden
> Metriek bankgewicht
> In de grondplaat zijn drie justeringen aangebracht.
Gewicht is afkomstig uit de BIJBANK van DE NEDERLANDSE BANK
(DNB), in 1865 gevestigd aan de Leuvenhaven en sinds 1905 aan
de Boompjes 72 te Rotterdam.
> > Gebruik van het gewicht; bankgewicht voor 1000 guldens (1840-1945)
(foto www.goudenzilverweging.nl)
Arrondissementsijker R.B. de Roos, arrondissemetsijker
en handelaar in physische instrumenten
te Arnhem. Gehuwd (1857) met Aletta Koops († 1927), dochter van Hendrik
Gijsbert Koops (1819-1898) en Johanna Petronella Gerretsen († 1910
te Arnhem).
> Bij besluit van 25 december No. 105 1842 heeft Z.M. tot ijker van het
vaatwerk te Arnhem benoemd: R.B. de Roos, arrondissementsijker 'der
maten en gewigten aldaar'. Bron: Nederlandsche Staatscourant no. 309
vrijdag 30 december 1842. R.B de Roos, is overleden 20 november 1857.
Verkrijging en "gebruik"
> Toen de DNB ook elektronisch ging wegen en de koperen gewichten
overbodig werden, heeft medewerker J. de Weijer zich over de gewichten
ontfermd. J. de Weijer was in dienst bij de DNB van 25 april 1949 tot aan
zijn pensionering 1 april 1980 en werkzaam als procuratiehouder
(bron: jaarboekje 1951 De Nederlandsche Bank NV en almanak 1981).
> Volgens de zoon van J. de Weijer, A. de Weijer gebruikte zijn vader
de verkregen gewichten in zijn hobbyruimte als verzwaringsgewicht bij
het verlijmen van hout.
Geschiedenis DNB BIJBANK
> De eerste Bijbank van de Nederlandsche Bank werd in Rotterdam (op
aandringen van de Kamer van Koophandel) op 2 januari 1865 aan de
Leuvenhaven Schiedamsedijk geopend.
In 1905 ontwierp Jan Verheul Dzn. samen met de huisarchitect van de
Nederlandse Bank A. Salm G.Bzn. een bankgebouw van 57 meter diep met
een smalle maar monumentale voorgevel aan Boompjes met als huisnummer 72
(achtergevel aan de Rederijkade). De DNB verhuisde in 1907 naar dit gebouw.
Dit "nieuwe" gebouw werd in de tweede wereldoorlog verwoest.
Op de zelfde plek herrees tussen 1950 en 1955 een nieuw gebouw, naar
ontwerp van de Haarlemse architect Henri Zwiers. In 2000 werd de
DNB BIJBANK aan de Boompjes te Rotterdam definitief gesloten.
Archieffoto: DNB BIJBANK aan de Boompjes te Rotterdam
Opmerking
> Het gewicht werd voor het eerst geijkt in 1852. De tweede ijk werd 13 jaar
later in 1865 afgeslagen, het jaar dat de BIJ BANK van de DNB haar vestiging
in Rotterdam opende. Aannemelijk is dat na productie en keuring van het
gewicht de verkoop enige jaren op zich liet wachten.
Fabrikant
> De fabrikant van het gewicht is vermoedelijk Becker en Buddingh te Arnhem,
die in 1870 (het eerste jaar dat fabrikanten verplicht waren hun fabrieksmerk
op gewichten af te slaan), een druppelknopgewicht van 5 KILOGRAM
produceerde (zie volgnummer 225 klik hier). De knop van de 5 KILOGRAM
is verhoudingsgewijs gelijk aan de 10 NEDERLANDSE POND KIL.
> In Arnhem was nog een gewichten fabrikant gevestigd die
druppelknopgewichten maakte, J.F. Schierenbeck.
Echter Schierenbeck produceerde druppelknopgewichten met een duidelijke
andere vormgeving van de knop.
Extra info
> Gewichten geproduceerd in de periode 1820-1869 waarop als
massa-aanduiding NPK, NP of NO door de fabrikant is aangebracht,
zijn aanvankelijk gemaakt voorfijne weging. Dit was destijds usance,
echter pas nadat de ijk- en justeermeester het gewicht exact had gejusteerd
en zijn particuliere merk twee keer op het gewicht had afgeslagen, gevolgd
door de dan geldende jaarletter was het gewicht officieel voor fijne weging
geschikt. Een uitzondering hierop zijn de omgekeerd taps toelopende metrieke
krukgewichten waarop NO is afgeslagen, dat gebeurde vanwege ruimtegebrek
op het gewicht.
Boven omschreven gewicht is als zodanig dus wel door de fabrikant voor
fijne weging gemaakt gezien het opschrift NPK (hetgeen ook klopt daar het
gebruikt is bij de DNB. Echter ijk- en justeermeester meester R.B. de Roos
heeft niet tweemaal zijn particuliere merk afgeslagen derhalve is het niet geijkt
voor de fijne weging.
> Een knopgewicht met een massa van 10 NEDERLANDS POND KIL komt in
de ijkwet van 21-08-1816 (Staatsblad 34) en in het Koninklijk Besluit no. 37
van 08-06-1819 officieel niet voor.
Toch zijn er wel (zoals u ziet) metriek geijkte knopgewichten met een massa
groter dan 5 NEDERLANDS POND KIL bekend, ze zijn echter uiterst zeldzaam!
