Krukgewichten 2 POND # deze pagina toont 5 gewichten.

253


Krukgewicht 2 POND Amsterdam voormetriek, gewone weging

Voor meer en grotere foto's klik op het gewicht  ►  ►  ►  ►  ►

Aantal ijken: 01
Op de schouder van het gewicht staat aan één kant van de
kruk het jaartal 1797.
Op de schouder aan de andere kant van de kruk staat:
Twee keer het ijkmeesterteken van ijk- en justeermeester Johan Everwijn Glimmer, het stadswapen van Amsterdam en in het midden || die daarmee aangeeft dat het om vier Nederlandse ponden gaat.
Op de romp zijn twaalf gegroefde ringen aangebracht.

IJk- en justeermeester
Johan Everwijn Glimmer, benoemd 24 juni 1790, op recognitie van 25 gulden per jaar; ontslagen (om politieke redenen) 11 april 1798. Hersteld 24 september 1798, overleden op 74 jarige leeftijd 16 juli 1817.

Opmerking
'Het dubbel afgeslagen merk van de stadsijker'
In het boek 2000 jaar gewichten in de Nederlanden op blz. 146 en 147 staat: 'Aan de bewaard gebleven gewichten kunnen we eerst na de invoering van het metrieke stelsel zien of ze voor fijne weging geijkt waren, immers in de periode 1820-1870 (noot: dat gebeurde vanaf 01-01-1820 tot 01-01-1870) werd op gewichten voor fijne weging het merk van een arrondissementsijker tweemaal afgeslagen'.

Er wordt nogal eens gedacht dat het dubbel afgeslagen merk van de ijkers van het Amsterdams koper- en het Brabants kopergewicht op Amsterdamse krukgewichten in de voormetrieke periode (dus vóór 1820), betekent dat dergelijke gewichten geijkt zijn voor de fijne weging. Conservatoren van de Internet Musea www.muntgewicht.nl  Ritzo Holtman – www.goud en zilverweging.nl Huib Tieleman en www.oudegewichtjes.nl Gerard Warburg delen deze gedachte niet. Holtman merkte op 06-11-2016 terecht op dat in Amsterdam, naast het Amsterdams pond voor gewone weging, ook het Troois pond specifiek voor fijne weging in gebruik was. Waarbij voor beide soorten gewichten verschillende ijkmeesters waren aangesteld. Het Amsterdams pond was dus voor gewone weging; het Troois pond voor fijne weging.

Aannemelijk is dat wanneer er genoeg ruimte op de schouder van het handelsgewicht (gewone weging) aanwezig was, aan beide zijden van de massa aanduiding het merk van de stadsijker werd afgeslagen.
Op de kleinere krukgewichten vanaf een half pond of lichter was de ruimte op de schouder beperkt en werd alleen de massa en één keer het merk van de stadsijker afgeslagen. Soms ook alleen het merk van de stadsijker en de jaarletter, dus zonder vermelding van de massa.


        
                  Vijf pond               1/2 pond                  1/4 pond.

Bijzonderheden
> Het omschreven gewicht vormt samen met de hieronder genoemde gewichten
   één bijzondere serie van 1 tot 5 pond. Sinds 1797 het jaar dat deze gewichten
   werden geijkt door ijk- en justeermeester Johan Everwijn Glimmer zijn deze
   gewichten bij elkaar.

   5 POND volgnr. 250
   4 POND volgnr. 251
   3 POND volgnr. 252
   2 POND volgnr. 253
   1 POND volgnr. 254

Foto's J.C.R. Salm
 

4 afbeeldingen
259


Krukgewicht 2 POND Amsterdam voormetriek, gewone weging

Voor meer en grotere foto's klik op het gewicht  ►  ►  ►  ►  ►

Aantal ijken: 35
Op de schouder van het gewicht staat aan één kant van de
kruk het jaartal 1775 1776
Op de schouder aan de andere kant van de kruk staat:
Twee keer het ijkmeesterteken van ijk- en justeermeester Jacob Matenbroek, het stadswapen van Amsterdam en de || waarmee aangegeven wordt dat het om een gewicht van 2 pond gaat.
Op de romp zijn negen gegroefde ringen aangebracht en
twee keer een justering van lood.

Het gewicht is geijkt in:
1775, 1776, 1777, 1778, 1779, 1780, 1781, 1782, 1783, 1784, 1785, 1786, 1787, 1788, 1789, 1790, 1793, 1794, 1795, 1796, 1798, 1799, 1806, 1807, 1809, 1810, 1811, 1812, 1813, 1814, (over 1796), 1815 (over 1794), 1816, 1817 (over 1796), 1818, 1819.

IJk- en justeermeester Jacob Mastenbroek
ijk- en justeermeester van het Amsterdams en Brabants gewicht benoemd 14 juli 1745 overleden 6 februari 1776.

Opmerking
'Het dubbel afgeslagen merk van de stadsijker'
In het boek 2000 jaar gewichten in de Nederlanden op blz. 146 en 147 staat: 'Aan de bewaard gebleven gewichten kunnen we eerst na de invoering van het metrieke stelsel zien of ze voor fijne weging geijkt waren, immers in de periode 1820-1870 (noot: dat gebeurde vanaf 01-01-1820 tot 01-01-1870) werd op gewichten voor fijne weging het merk van een arrondissementsijker tweemaal afgeslagen'.

Er wordt nogal eens gedacht dat het dubbel afgeslagen merk van de ijkers van het Amsterdams koper- en het Brabants kopergewicht op Amsterdamse gewichten in de voormetrieke periode (dus vóór 1820), betekent dat dergelijke gewichten geijkt zijn voor de fijne weging. Ritzo Holtman, Huib Tieleman, en Gerard Warburg delen deze gedachte niet. Holtman merkte op 06-11-2016 terecht op dat in Amsterdam, naast het Amsterdams pond voor gewone weging, ook het Troois pond specifiek voor fijne weging in gebruik was. Waarbij voor beide soorten gewichten verschillende ijkmeesters waren aangesteld. Het Amsterdams pond was dus voor gewone weging; het Troois pond voor fijne weging. Resteert de vraag waarom op sommige gewichten het merk van de stadsijker dubbel werd afgeslagen……….

Foto's J.C.R. Salm
 

6 afbeeldingen
260


Krukgewicht 2 Brabants POND Enkhuizen voormetriek, gewone weging

Voor meer en grotere foto's klik op het gewicht  ►  ►  ►  ►  ►

Aantal ijken: 01
Op de schouder van de kruk staat: | | Hiermee wordt aangeven dat het om 
een gewicht van 2 pond gaat.
Op de schouder aan andere kant van de kruk staat: het stadswapen van
Enkhuizen (3 haringen), waarboven de initialen J H wat staat voor
ijk- en justeermeester Jores Holmes.
Het z.g. "Brabants handje" en 01 = 1701
In het midden van de kruk zit in de bovenkant een rond putje
Op de romp zijn negen gegroefde ringen aangebracht.

Opmerking
Brabants gewicht, o.a. voor kwikzilver, cochenille, zijde-groothandel, later ook garens en kammen.

Foto's J.C.R. Salm
 

4 afbeeldingen
261


Krukgewicht 2 POND Arnhem voormetriek, gewone weging

Voor meer en grotere foto's klik op het gewicht  ►  ►  ►  ►  ►

Aantal ijken: 01
Op de bovenkant van de kruk staat : ||
Hiermee wordt aangegeven dat het hier om een gewicht van 2 Arnhemse ponden gaat.
Nederlandse gewichten blz. 153.
In het midden van de kruk zit in de bovenkant een rond putje.
Op de schouder van het gewicht staat aan één kant van de kruk:
> De dubbelkoppige adelaar, het stadswapen van Arnhem
> De hoofdletter A van de naam van de stad Arnhem
>  87 = 1787
Op de romp zijn negen gegroefde ringen aangebracht.
In de grondplaat van het gewicht zijn enkele kleine justeringen door middel van lood aangebracht.

Bijzonderheden
zie ook Meten en Wegen september 1994 no. 87 pagina 2055 en 2056.

Foto's J.C.R. Salm
 

6 afbeeldingen
262


Krukgewicht 2 POND Groningen, voormetriek

Voor meer en grotere foto's klik op het gewicht  ►  ►  ►  ►  ►

Aantal ijken: 03
Op de schouder van het gewicht staat aan één kant van de kruk: 1761 met in het midden een S in spiegelschrift (jaarletter van 1752).
Op de schouder aan de andere kant van de kruk staat:
> Het stadswapen van Groningen
> Op de romp is het jaartal 1789 aangebracht en de volgende sierringen:
> Op de romp zijn vijf gegroefde ringen aangebracht.

IJk- en justeermeester
Willem Liefsting, indienst 1738 tot 1779

Bijzonderheden
Voor 1750 gebruikte men in Groningen ten teken van goedkeuring van het gewicht jaarletters. Het is tot op heden (nog)niet bekend welke jaarletter bij welk jaar hoort. Vanaf 1750 werd het jaar van goedkeuring in cijfers vermeld. Men deed dat meestal met de laatste twee cijfers van het desbetreffende jaar. Voorbeeld 1750 werd afgeslagen met 50 (heel soms in een opeenvolgende jaarreeks alleen het laatste cijfer zie hiervoor 1 pond Gronings gewicht met volgnummer 265).

Foto's J.C.R. Salm
 

5 afbeeldingen