Arrondissement-ijkers en hun merktekens 1820-1870  H t/m M

Bij de invoering van het metrieke stelsel behoorde de regeling van het toezicht op de inhoudsmaten, de ellematen en ook op de gewichten. Dat toezicht was opgedragen aan de plaatselijke ijkers. Zij werden toen arrondissementsijkers genoemd. Door de ontsluiting van gemeentelijke archieven wordt steeds meer over deze arrondissementsijkers bekend. Wanneer de messing gewichten bij de ijk aan de voorschriften voldeden, werden ze voorzien van de lopende jaarletter (zie jaarletters 1820-1975), en van tenminste één particulier merk van de arrondissementsijker die de keuring had verricht. Op de ijkkantoren waar meer dan één ambtenaar in dienst was, had niet elke ijker een eigen merk. In dat geval gebruikten alle ijkers op dat kantoor hetzelfde merk.

Het kwam voor dat het eigen merk van de betreffende ijker bij de aanbieding voor herijk van een elders geijkt gewicht niet op het gewicht was afgeslagen. Bijvoorbeeld omdat: de aanbieder uit een ander arrondissement afkomstig was of de ijker naar een ander arrondissement was overgeplaatst.

Het gewicht moest dan, bij goedkeuring, opnieuw van het merk van de arrondisse­mentsijker en van een lopende jaarletter worden voorzien. Op gewichten kunnen dus merken van meerdere arrondissementsijkers voorkomen.
Het afslaan van het nieuwe merk van de arrondissementsijker was geen vaststaande afspraak of regel en na verloop van tijd hield men zich daar niet meer aan. Bij de herijk door dezelfde ijker werd enkel een nieuwe jaarletter afgeslagen. Op de nauwkeuriger gejusteerde gewichten voor fijne weging sloeg de arrondis­sementsijker, als onderscheid met de handelsgewichten/gewichten voor gewone weging, tweemaal zijn particuliere merk af bijvoorbeeld

Hierna vindt u een overzicht van de tot nu toe bekende particuliere merken van de arrondissementsijkers, die werden gebruikt tussen 1820 en 1870. Daarbij zijn vermeld: hun naam. de werkzame periode een beperkt aantal relevante gegevens.

A - G klik hier               H - M  klik hier               N - R  klik hier               S - Z  klik hier
 

    Haaff ten G.C.
Benoemd in 1820 te Almelo.
Eervol ontslagen 02-04-1828.
Voor de grote ijzeren gewichten een ovaal van 14 mm breed en 13,5 mm hoog met daarin een driehoek met vijf dwarsstrepen. Kleinere versies van dit merk zijn 4 en 3 mm hoog.
Voor de houten lengtematen het tweede merk met een hoogte van 6 mm.
In de praktijk ziet men dit merk meestal zonder ovale omlijsting. In 1828 werd dit ijkarrondissement opgeheven en verdeeld over Zwolle en Deventer.
 

     Haak L.
Benoemd 14-03-1820 te Hulst.
Overleden 29-05-1845.

    Hamelberg H.A.
Benoemd maart 1838 te Amersfoort.
Hamelberg gebruikte het merk van J.A. van Oordt.
Overleden 1852.

Nog geen merk bekend
Harte P.
Van Harte is nog geen particulier merk bekend.
Benoemd 14-03-1820 te Tiel.
Eervol ontslagen mei 1828 toen het ijkkantoor Tiel werd opgeheven en bij het ijkkantoor Nijmegen werd gevoegd.
 

    Heuvelen van B.H.
Benoemd 1826 te Appingedam.
Overleden 1841.

       Jochim A. (Abraham)
Benoemd 01-07-1857 te Goes.
Overgeplaatst 20-11-1857 naar Arnhem.
Aangesteld tot IJker, Chef van Dienst te Arnhem op 01-01-1870.
Op 47-jarige leeftijd overleden 17-03-1878 te Arnhem.
Abraham was gehuwd met Petronella Elisabeth te Winkel.
 
    Kanter de L.M.
Benoemd 14-03-1820 te Goes.
Overleden 1842 te Goes.
 
     Kerkwijk van C.J.
Benoemd 01-07-1865 te Brielle.
Overgeplaatst 28-11-1867 naar Zierikzee.
Benoemd tot IJker, Chef van Dienst te Zierikzee 01-01-1870.
Overgeplaatst naar Middelburg april 1875.
Overgeplaatst naar Arnhem oktober 1878.
Overleden 25-01-1889.
 
     Knöps P.E.
Benoemd 01-01-1836 te Brielle.
Eervol ontslagen in 1857.
 

    Koentz W.D.J.
Benoemd 01-09-1856 te Eindhoven.
Overgeplaatst 15-12-1866 naar Goes.
Aangesteld tot IJker, Chef van Dienst te Haarlem op 01-01-1870.
Eervol ontslagen 01-02-1874.

   Koolman F.O.
Benoemd 24-04-1847 te Hulst.
Overgeplaatst 15-12-1851 naar Zierikzee.
Overgeplaatst 02-06-1857 naar Hoorn.
Eervol ontslagen 01-01-1866. Overleden 1880.

   Kresmeyer H.
Benoemd 14-03-1820 te Zutphen.
Overleden 31-01-1827.

   Krol J.G. (Jan Gerrits.)

Geboren te Idskenhuizen in 1784 of 1785. Hij is overleden te Sneek op 4 juli 1836. Hij was getrouwd met Dieuwke Klazes de Vries. Werd in 1804 benoemd tot botervatenijker in Idskenhuizen. Van 1820 tot zijn dood op 04-07-1836 vervulde Jan Gerrits Krol het ambt van arrondissements-ijkmeester in Sneek. Aanvankelijk was hij ook nog onderwijzer en ontvanger van de belastingen. Hij werd opgevolgd door zijn zoon Klaas Jans Krol (1814-1857). Klaas was arrondissements-ijkmeester in Sneek van 1836 tot zijn dood in 1857. Hij werd opgevolgd door zijn broer Dirk Jans Krol (geboren op 28 jan. 1823). Hij bleef het ambt vervullen tot 1870, toen de arrondissements-ijkkantoren werden opgeheven.
 
   Krol K.J. (Klaas Jans)
Benoemd in 1836 te Sneek als opvolger van zijn vader J.G. Krol.
K.J. Krol was tot aan zijn overlijden in 1857 arrondissementsijker te Sneek.
Geboren 1814.
Overleden 1857.
K.J. Krol werd opgevolgd door zijn broer D.J. Krol.

    Krol D.J. (Dirk Janz.)
Benoemd 06-12-1852 te Amersfoort.
Overgeplaatst 20-11-1857 naar Sneek, waar hij zijn broer K.J. Krol opvolgde.
D.J. Krol bleef tot 1870 te Sneek werkzaam.
Toen de arrondissements-ijkkantoren op 01-01-1870 werden opgeheven, werd hij aangesteld tot IJker, Chef van Dienst te Leeuwarden.
Overgeplaatst naar Groningen.
Geboren 28-01-1823.
Overleden 10-03-1879.
 
     Kuyper G.
Benoemd 14-03-1820 te Groningen.
Eervol ontslagen 1860.
Overleden 23-03-1865.
 
      Kuyper J.H.A.

Benoemd 19-11-1858 te Hulst.
Overgeplaatst 13-12-1860 naar Groningen.
Benoemd 19 november1858 te Hulst.
 

      Kuyper J.H.A.
Arrondissementsijker te Groningen (overgeplaatst 13-12-1860 vanuit Hulst).
Overgeplaatst 29-07-1863 naar Den Haag. Ontslagen 1864.
In 1864 aangesteld bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken

Nog geen merk bekend
Leeuwen van K.
Van K. van Leeuwen is nog geen particulier merk bekend.
Werkzaam te Gouda en Rotterdam in de periode 1824-1833.


    Linden van der P.
Werkzaam te Brielle in de periode 1820-1837.

Nog geen merk bekend
Lobatto Rehuel.
Van Lobatto is nog geen particulier merk bekend.
Hij werd ijker in het arrondissement Rotterdam en vestigde zich te Delft
31-08-1827 werd hij aangesteld als adviseur voor de Zaken Maten en Gewichten bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken, maar bleef tot januari 1828 het ambt van ijker waarnemen. In 1842 volgde zijn benoeming tot hoogleraar aan de Hogeschool te Delft.
Menige regeringsopdracht voerde hij uit. Zo was hij lid van de commissie die in 1838/1839 te Parijs nieuwe standaarden voor de meter vervaardigde.
Lobatto bleef tot januari 1828 het ambt van ijker waarnemen.
Geboren 06-06-1797 te Amsterdam.
Overleden februari 1866 te Delft.
 
    Mansvelt P.
Benoemd 04-08-1820 te Den Haag.
Overleden 17-10-1851.
Heeft vier jaar bij Lenoir te Parijs gewerkt.
 
Meeler J.H.
Van Meeler is nog geen particulier merk bekend.
Wellicht merk M.
Werkzaam te Noordwijk in de periode 1820-1852.
 
    Mensing M.C. (Matheus Christinus) Dr.
Studeerde te Utrecht en promoveerde 20-07-1837 cum laude tot doctor in de wis- en natuurkunde op proefschrift: De Bilancibus.
Benoemd 30-09-1833 te Gouda, in 1857 overgeplaatst naar Rotterdam. Benoemd tot IJker, Chef van Dienst aldaar 01-01-1870.
Eervol ontslagen 01-08-1880.
Overleden 13-02-1908.
 
    Moerbeek Pieter.
Benoemd 14-03-1820 te Haarlem.
Eervol ontslagen 01-01-1843.
 
   Moors B.P.
Benoemd 03-11-1862 te Goes.
Overgeplaatst 1866 naar Roermond.
Aangesteld tot ijker te Arnhem 01-01-1870.
Aangesteld tot IJker, Chef van Dienst te Breda juli 1874.
Overgeplaatst 1875 naar Leeuwarden.
Overgeplaatst 1883 naar Den Haag. Benoemd tot Inspecteur van het IJkwezen 1892.
Eervol ontslagen maart 1907.
 

        Munnich J.T (Joh. Theod.) Dr.
Theodorus Johannes Munnich geboren op 07-05-1812 te Amsterdam, als vierde kind van George Munnich (Osnabrück, 1766) en Anna Maria Meyer (Amsterdam, 1781).
Benoemd 18-12-1842 te Haarlem, zeer waarschijnlijk aangevangen op 01-01-1843
Op wachtgeld gesteld 01-01-1870.
Overleden 28-05-1878.

Note:
> In 2000 jaar gewichten in de Nederlanden wordt de naam van de Munnich gespeld met een K op het einde.
   Dit is een typefout daar zijn naam op een H eindigd (zie pagina 88 en 93 volgnr.166)
> Over de datum van aanstelling als arrondissementsijker bestaan twee verschillende data de één
   volgens 2000 jaar gewichten in de Nederlanden op 18 december 1842, (zie pagina 88) de ander
   genoemd in zijn biografie Anneke van Veen op 01-01-1843.
> Idem in: Nederlandse Gewichten K.C.M. Zevenboom Dr. D.A Wittop Koning op pagina 137.
> Rond om de voorletters van Munnich zijn enige onduidelijkheden Johan Theodorus Munnich krijgt
   bij zijn geboorte de naam Theodorus Johannes Munnich. Echter in de 'LIJST VAN WACHTGELDEN
   ten behoeven van gewezen burgelijke ambtenaren'  staat 'F.J. Munnich zich noemende en
   schrijvende J.T. Munnich'
   Hoe het ook zij Munnich noemde zich zijn hele leven Johannes Theodorus Munnich.

Op 28-05-1878 overlijdt Munnich in de ouderdom van 66 jaar. Hij woont dan in het huis 'Slootwijk' in de buurt van Loenersloot. In de door Munnichs zuster, de weduwe G.W. van Rossum-Munnich, geplaatste overlijdensadvertentie heet hij weer Theodorus Johannes.

Nog heel veel meer lezen over J.T. Munnich lees dan zijn biografie geschreven door
Anneke van Veen

Arrondissement-ijkers en hun merktekens 1820-1869  N - R  klik hier